Lekaleen garrantzi elikagarriari buruzko adierazpena

Espainiako Nutrizioaren Fundazioak (FEN) Espainiako Legunbristen Elkartearen (ALE) laguntzaz egin du Lekaleei buruzko Adierazpena. Bertan, hain zuzen ere, gure osasunerako faktore garrantzitsuenak azaltzen dira, baita planetaren jasangarritasunean nahiz klima-aldaketaren aurkako borrokan duten eragina ere. Oso irakurgai gomendatua da, eta lekaleen kontsumo handiagoa lortzeko orduan erabilgarria izango delakoan gaude.

1. Lekaleak dieta mediterraneo tradizionalaren funtsezko osagaia dira, eta oso garrantzitsua da haien kontsumoa berreskuratzea, 2015. urtetik gertatzen den bezala. Izan ere, %7,6 igo da, oraindik ere gomendioetatik urrun dagoen arren; are gehiago, eskuragarri dagoen nabaritasun zientifikoaren arabera interes elikagarri handiko taldea dela kontuan hartuta.
2. Lekale-aleek (dilistek, ilarrek, lekek, txitxirioek…) proteina asko dituzte (%20-%30), baita batez ere konplexuak diren karbohidrato asko (%30-%60) eta koipe gutxi (%1-%5) ere.
3. Proteina eta karbohidrato konplexuen iturri handia dira, baina, horrez gain, honako hauxe ere badute: zuntza, mineralak (K, P, Ca, Mg, Fe, Zn, Se, Cu eta Mn, besteak beste), bitaminak (B taldekoak eta E, batez ere) eta zenbait osagai bioaktibo.
4. Lekaleek proteina ugari dituztenez, landare-proteinaren iturri nagusia dira. Horrez gain, badago proteinaren kalitate elikagarria handitzerik, zerealen edota haragi edo arrain kopuru txikien bitartez osatuz gero.
5. Ezin hobeak dira kirolarientzat, biztanle zaurgarrientzat eta zenbait egoera fisiologiko dituztenentzat: umeak, nerabeak, emakume haurdunak eta bular-emaileak eta heldu nagusiak.
6. Osagai bioaktiboak dituztenez, bihotz-hodietako gaixotasunen, diabetearen edo minbiziaren prebentzioari eta tratamenduari begira onuragarriak omen diren eraginak dituzte, baita zahartzapen osasungarriari begira ere.
7. Erraz biltegiratu eta garraiatzen dira, kontserbatzeko orduan ez direlako prozesatu eta hoztu behar.
8. Lekaleak ereintza jasangarria dira, eta ingurumen-profil bikaina dute. Ur gutxi behar dute, erresistenteak dira lehorte eta izozteetan, CO2 gutxi isurtzen dute euren ekoizpenean eta nitrogenoa finkatzen dute lurzoruan. Hori dela eta, emankortasuna handitzen dute.
9. Lekaleek ez dute urtaro finkorik. Honako hauexen osagaiak izan daitezke: eltzeko tradizionalak eta koilara-platerak, plater arin bezain freskagarriak (entsaladak edo krema hotzak, adibidez), pureak edo aperitiboak ere (hummusa, esaterako). Haien barietate eta prestaketa-aukera guztietan, eguneko edozein otordutarako dira egokiak, eta funtsezko faktorea ere badira, dieta orekatua lortu nahian erabiltzen ditugun gainerako elikagarriak behar bezala modulatzeko.
10. Adituen gomendioaren arabera, hiruzpalau arrazio kontsumitu behar dira astean, urte osoan. Lekaleak joera elikagarria dira, eta mundu zabaleko sukaldari-buruek erabiltzen dituzte, balio gastronomiko handiko plater osasungarri bezain jasangarriak lortzeko.

https://gastronomiaycia