CASTELLANO

 

Saratsuko zein Haranako nekazari gazteei eta Maeztuko okinei esker berreskuratutako antzinako garien bidez egindako ogi arabarra sortu da.

Ekoizle arabarrek, 0 kilometrokoek, txundituta dituzte arabarrak. Batetik, ezin hobea delako lurraldeko produktuak kontsumitzea, eta, bestetik, produktu horien kalitateagatik eta, produktu industrializatuagoek itzalpean ezkutatuta eduki ondoren, produktu horiek egin edo, kasu honetan, berreskuratu dituztenen irudimen eta egikera onagatik.

Ogi arabarra dugu hizpide, eta antzinako gariaren aleen irinaz egiten da. Ale horiek ausaz berreskuratu dira, eta Arabako bailaretan zein mendietan ereiten dituzte jarduera jasangarriak garatzen dituzten nekazariek. Irin hori leku askotara iristen da; besteak beste, Maeztuko Mendialdeko Ogia okindegira. Izan ere, bikote batek sortu zuen Azazetan, lurrarekin lotutako bizimodua garatzeko asmoz Bartzelonako erosotasunak bertan behera utzi ondoren. Anna Montserrat eta Nacho Beltrán orain dela pare bat urte lekualdatu ziren Maeztura, eta, harrezkero, ogia zein artisau-opilak dituzte bizibide.

Nacho Beltránen esanetan, «gure apustuetako bat hurbil daukagunari begiratzea da. Oro har, Arabako zenbait ekoizlerekin lan egiten dugu Bio Nekazaritza Elkartearen inguruan eratu dugun Saski Barazki Taldean. Hor dauden baserritar batzuek zereala ekoizten dute, eta Sabandoko gari gorria nahiz balio erantsiko barietateak berreskuratu edo berreskuratzen lagundu dute; antzinako garia, esaterako». Horri guztiorri esker, benetako antzinako ogia berreskuratu ahal izan zuten, hau da, zenbait egunetan fresko eta zaporetsu zirauena.

Honako hauxe bilatzea eta aztertzea da helburua: «hemen ekoizten diren eta nutrizioari begira onak diren gariak, batez ere hainbeste gluten eduki ez dezaten eta, horren ondorioz, errazago digeritu daitezen». Hori lortzeko asmoz, Maeztuko okindegian, probak egiten hasi ziren «antzinako garien bidez. Izan ere, industriak albo batera uzten dituen gariak dira, ezin direlako erabili ogi industriala egiteko edo horretarako hain onak ez direlako».

Orain, azaltzen duenez, emaitza «geure ogien kartan beti egin dugun ogia da, baina beti bigarren mailan uzten genuen, jendeak nahiago zuelako espelta, tradizioaren arabera marketin handiagoa izan duelako eta jendeak gehiago ezagutzen zuelako». Dena dela, orain pozik dago, honako hauxe baieztatzen duenean: «guk hazi horiek geneuzkan, eta, azken aspaldion, gero eta lanbide eta esperientzia handiagoak ditugulako seguruenik, eskaria hazi egin da, harik eta orain dela egun batzuk Arabako antzinako gariaz egindako ogi honen salmentak egiten ditugun beste batzuena gainditu duen arte».

Egia esan, «antzinako gariak proteina gutxiago finkatzen duten barietateak dira, landan ez dira hain emankorrak, proteina gutxiago dituzte. Hori dela eta, zailago lantzen dira, gehiago hausten dira eta zailago hartzen dute bolumena. Gari horiek konplexuagoak dira ogia egiteko orduan», dio Beltránek, «baina, bestetik, zapore handia dute, eta, nutrizioari begira, hobeto digeritzen diren gariak izatea lortzen da».

Azkenean, ogi zaporetsuagoak dira, «eta zenbait egunez diraute, 12 egunera arte, ogia egiteko prozesua luzea denez, astiro-astiro heltzen uzten ditugulako eta, horren ondorioz, gehiago dirautelako. Horrez gain, gari horien mamiak hezeagoak direnez, ogia bera baldintza hobeetan kontserbatzen da luzaroago».

Prezioa ere ez da arazoa ogi horiek merkaturatzeko orduan, nahiz eta boutique-okindegietan ohikoa izan haziz edo zenbait eratako osagaiz egindako horrelako ogiak oso prezio garestietan saltzea. Okinaren esanetan, «gure prezioa oso antzekoa edo merkeagoa da, haziz egindako ogiaren aldean. Egia esan, zailagoa da horrelako ogia egitea, baina guk ogi guztiak artisau-metodoen bidez egiten ditugunez, prezio guztiak antzekoak dira. Guretzat, oso-oso garrantzitsua da prezioa errespetatzea».

Neurri handi batean, badute hori egiterik, zuzenean lan egiten dutelako nekazariekin: zerealaren prezioa ere errespetatzen duten Saratsuko Lurra, Papera eta Artazia Talde gaztea eta Haranako Agronatura. «Une honetan egiten ari garen ogia erdibana egiten dugu Saratsuko gariaz eta Haranakoaz. Biek hornitzen digute irina, guk ez daukagulako errotarik. Ziurtagiri ekologikoaz eho ondoren, hornitu egiten digute. Prezioa errespetatzen dugu, baina horrek ez du esan nahi produktu garestia denik».

Hain zuzen ere, «gaur egun, ekoizpenaren zati nahikoa Gasteizera eramaten dugunez, lasaiago egon gaitezke ekoizpenaren gorabeherei dagokienez. Formula egonkorragoa da, berton gauden langileok nolabaiteko egonkortasuna izan dezagun», azaldu du Beltránek.

Prezioaren zein kalitatearen eta osagai arabarren ondorioz, «jendeak gero eta gehiago begiratzen dio hurbilekoari». Bere iritziz, «azkenean, industrialak, elikagai industrialak desabantaila ugari ditu: garestiagoa da, toxikoagoa da, kilometrajea handiagoa da eta garestiagoa da, nahiz eta batzuetan harrigarria izan, garraio-kostuengatik, hain zuzen ere». Beraz, ogi arabarra, %100, merkaturatu dute, eta darabilten gari-barietateak ogi tradizionalaren zaporea berreskuratu dute, hau da, askotan aitatutako herriko ogi hori. Hori dela eta, «guk Arabako produktuen inguruko harrotasuna sustatzeko moduko harri-koxkorra badakargu, ezin pozago gaude».

ALDE HANDIAK Neurri handi batean, ogi hau Lurra, Papera eta Artazia Taldeko nekazari gazteei esker banatzen da, Saratsutik nekazaritza ekologiko eta jasangarrira itzuli direlako. Gaur egun, gainera, oso ezagunak dira, astero kaxetan banatzen dituzten produktuengatik. Bestetik, Gaubeako azoka txikietara ere eramaten dituzte, besteak beste. Mónica García, Ramón Roa eta Andrea Campesino hasiera ezin gogorragoaren ostean bete-betean hazten ari den proiektu horretako sustatzaileak dira. Izan ere, Mónicaren esanetan, «Ramónek eta biok proiektuari hasiera eman genionean, espelta ereiten hasi ginean, bagenekielako antzinako gariek gluten gutxiago dutela, gizakiek hainbeste aldatu ez dituztela eta osoagoak direla era organoleptikoan. Zoritxarrez, orduan, ez zegoen inolako garbigailurik hurbil, eta, azkenean, eskuz segatu eta geure oiloek jan zuten».

Hala ere, ez zen zapuztu merkatuan irtenbidea zuen kalitateko antzinako garia bilatzeko genuen borondatea. Hori dela eta, «antzinako gari-barietateei buruz ikertzen jarraitu genuen. Interesgarriak ziren guretzat, osasungarriagoak direlako eta genetikoki oso aldatuta dauden gari modernoek baino mineral zein bitamina gehiago dituztelako. Horrelaxe egiten da, ohiko okindegiek asko igotzen den ogi harroa egin nahi dutelako, proteina ugari duena edo, bestela esanda, gluten ugari duena. Besteak beste, gaur egun horrexegatik daude hainbat alergia eta intolerantzia».

Bere esanetan, «egun batean, Hazien Sarean dagoen lagun batek Sabandoko 5 edo 7 kilo gari gorriz betetako poltsa ekarri zigun, eta gari hori berreskuratzen ari zirela esan zigun. Bera ere hori ereiten ari zen etxeko lorategian, lan ezin latzagoa izan arren, eta, nahi izanez gero, erein ahal genuela esan zigun». Finka batean hasi ziren, «zatitxo txiki batean», harik eta Hazien Sarearekin batera barietatea berreskuratu arte. «Itzela izan zen: nire sorbalda baino gorago iristen ziren eta oso zapore desberdina zuten galburu gorri zoragarriak».

Helburua lortutakoan, Maeztuko Nachorekin eta Annarekin hasi ziren lanean, eta, gaur egun, «antzinako hiru gari-barietate ereiten ditugu, Sabandoko gorria bezain antzinakoak ez diren arren; esate baterako, Soissons. Joan den mendeko 50-60ko hamarkadan sortu zen, eta, lagun horiek esan digutenez, horri esker, gari horren bidez egindako ogi gehiago saltzen hasi dira, beste barietate batzuetako ogiaren aldean. Guretzat ezin pozgarriagoa da ikustea jendearentzat hurbilak, gozoak eta onak direla tokiko produktuak».

 

Noticias de Álavan argitaratutakoa

Argazkia: Nacho Beltrán

https://www.noticiasdealava.eus/araba/2021/02/26/pan-nombre-apellidos-alaveses/1082643.html

 

(Visited 82 times, 1 visits today)